INFORMATIE
Instituut “Tenniselleboog” Nijmegen is een fysiotherapie-praktijk die zich heeft gespecialiseerd in het behandelen van tennisarm-klachten. Jaarlijks wordt in Nederland het aantal mensen met tennisarmklachten geschat op 2 a 3 procent van de Nederlandse bevolking. Daarvan zitten er velen onnodig weken tot zelfs maanden arbeidsongeschikt thuis in de ziektewet. Na meer dan 20 jaar ervaring in het behandelen van tennisarmklachten (en duizenden tennisellebogen verder) in de fysiotherapie hebben we een vrij simpele behandelmethode kunnen ontwikkelen die snel en zeer effectief werkt. Wij krijgen verwijzingen van artsen en orthopeden uit heel Nederland en ontvangen regelmatig patiënten uit België en Duitsland. Wij beoefenen geen alternatieve therapie maar reguliere, in Nederland, erkende fysiotherapie.
De onderstaande informatie is zoveel mogelijk gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en bestaande literatuur gecombineerd met onze eigen ervaringen en bevindingen
Wat is een tennisarm:
Een tennisarm wordt ook wel tenniselleboog of epicondylitis lateralis humeri genoemd.
Definitie: Epicondylitis lateralis is een pijnlijke tendopathalogie van de gemeenschappelijke vinger- en polsextensoren t.h.v. de laterale epicondyle gepaard gaande met degeneratieve veranderingen en fibrovasculaire hyperplasie (ook wel een angio-fibroblastische tendinosis).
Het betreft een gecombineerde peesaanhechting van spieren die de hand in de richting van de handrug bewegen. (zie onderstaand plaatje). In de literatuur (ook wikipedia) wordt gesproken van 5 verschillende typen tennisarmen. Dit is onjuist. De plaats van de tennisarm is bij iedereen hetzelfde. Soms kan de pijn uitstralen naar de spierbuik of zelfs overheersend zijn op andere plaatsen dan de aanhechting echter de tendinose bevindt zich altijd t.h.v. de aanhechting.
Onze theorie is dat; pijn bij een tennisarm veroorzaakt wordt door een te langdurige trek op het botvlies (fasciale structuren) en de betreffende pees ter hoogte van de buitenste epicondyl van de elleboog. Het probleem zit bijna altijd op de bot-pees-overgang. Langdurige lichte trek op de pees wordt veroorzaakt doordat de extensoren van de pols en vingers gefibroseerd zijn en te veel basisspanning bezitten gedurende de gehele dag. Dit wordt meestal veroorzaakt door de manier waarop de spieren door de dag heen gebruikt worden. Velen denken dat een overbelasting met grote kracht de oorzaak is van hun probleem. Maar het is de continue lichte aanspanning die meestal na langere tijd het probleem doet ontstaan. We kunnen beter spreken van een onderbelasting van de peesaanhechting, omdat juist grote piekbelastingen te weinig voorkomen in iemands dagelijkse werkzaamheden.
Dat voor u “die ene grote belasting” de oorzaak is van uw tennisarmprobleem zal eerder een gevolg zijn van een zwakke pees die deze ene belasting niet aankon. Deze ontstaansgeschiedenis van een tennisarm is de meest voorkomende oorzaak van een tennisarm. Uitzonderingen zijn er altijd en dus ook bij de tennisarm.
Welke risicofactoren werken een tennisarm in de hand:
In principe kan iedereen een tenniselleboog krijgen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen (40% a 60%, afhankelijk van de leeftijd) met een tennisarm voorheen al een slechte peesstructuur hadden die asymptomatisch (zonder pijn) was. Hoewel er geen specifieke factoren zijn die een tennisarm in de hand werken, zijn er wel activiteiten die een kans op een tennisarm doen vergroten. We moeten dan vooral denken aan werkzaamheden die aanspraak maken op de pols-, hand- en vingerstrekkers. (iets oppakken waarbij de handpalm naar beneden is gericht = bovenhands oppakken). Veelal ongewone grote krachten en/of langdurige kleine krachten kunnen risico’s met zich meebrengen. Het aantal tennisarmen dat wordt veroorzaakt door langdurige lichte aanhoudende belasting heeft duidelijk de overhand. Dagelijks met de computermuis in uw hand of gereedschap die u nodig heeft bij uw beroep.
Andere risicofactoren:
– Meestal betreft het mensen met een leeftijd van tussen de 35 en 55 jaar. De pezen worden stijver en droger naarmate mensen ouder wordt.
– een tenniselleboog komt nogal eens voor in combinatie met schouderklachten (peesproblematiek), carpaal tunnel syndroom en ziekte van Quervain
– Bij vrouwen geeft de postmenopauze een grotere kans op peesblessures.
– Roken vergoot het risico op een tennisarm en vertraagt tevens de genezing
– stress is een factor die invloed heeft op vele aandoeningen en dus ook op een tenniselleboog
Voorgeschiedenis van een tennisarm:
Er zijn over het algemeen 2 oorzaken te onderscheiden.
1. Kortdurende grote belasting van de onderarmspieren (handstrekkers)
2. Langdurige (relatief) kleine belasting van de onderarmspieren (handstrekkers)
1. Hoewel in de literatuur vaak een grote “krachtige” overbelasting gezien wordt als oorzaak van de tennisarm is dit zelden waar. Toch kan het voorkomen dat ongebruikelijke belasting uiteindelijk een tennisarm veroorzaakt.
De a-symptomatische tennisarm wordt symptomatisch. Dit fenomeen berust dan mogelijk op het feit dat pees- en spierweefsel kleine scheurtjes (microtraumata van collageenvezels) vertonen die vrij onschuldig en pijnloos zijn. Echter de genezing verloopt met verbindweefseling en reactieve cellen (ontstekingen) op microscopische schaal. De elastische structuren in spier- en peesweefsel zullen plaatsmaken voor het meer stugger, niet flexibel weefsel. Hierdoor worden naar onze mening de sensorische informatieve delen (de informatie die de spieren en pezen geven aan de hersenen via sensoren die gelegen zijn in spier en pees) ook beïnvloed en geven foute informatie naar de hersenen. What fires together wires together. De hersenen reageren op hun beurt met een abnormale foutieve reactie en geven de spieren een overflow aan impulsen (de spier wordt aangezet tot verhoogde spanning in zijn eigenlijke rusttoestand). De vicieuze cirkel is in gang gezet en uiteindelijk zal de spier zich in toestand 2 bevinden. De peesaanhechting wordt pijnlijk doordat in en rondom de pees verschillende processen in gang gezet worden die de pijn initiëren. Een tennisarm is geboren.
2. De tennisarm ontstaat niet van de één op de andere dag. De peesstructuur van de meeste patiënten was waarschijnlijk al niet optimaal. Meestal gaan er maanden aan vooraf van herhalingen van langdurige lichte continuerende belasting. Als gevolg van het geforceerd gebruik van deze spieren treden er veranderingen in het spier- en peesweefsel op die de normale functie van deze structuren negatief beïnvloeden. De spiervezels (cellen) en onderlinge spierverbindingen, losmazig bindweefsel en fascia veranderen zodanig van structuur dat er sprake is van zgn. ” fibrose”. Hoewel de benaming fibrose (verbindweefseling) niet juist is kunnen we constateren dat de celstructuur zich probeert aan te passen aan de functie die wordt verwacht van deze spieren en pezen. M.a.w. er wordt van deze spieren verwacht een langdurige lichte aanspanning te leveren, terwijl de spieren daarvoor niet gemaakt zijn. Dit is uiteindelijk funest voor het spier- en peesweefsel, omdat aanspanning niet wordt opgevolgd door ontspanning. We zien daarnaast ook dat de structuur van het peesweefsel verandert. Daarom vinden we bij een tennisarm de typische grotere basis-rust-spanning van de onderarmspieren. Het is alsof de spieren zich continue in een lichte aanspanningtoestand bevinden. Het spier- en peesweefsel wordt van een slechtere kwaliteit en zodoende worden fibrosering en afbraak (degeneratie) in de hand gewerkt. De pees krijgt te lang een lichte trek te verwerken en zal uiteindelijk lichte “ontstekingsverschijnselen” gaan vertonen. In de medische wereld spreken we dan van een tendinitis. Deze fase duurt slechts enkele weken en gaat dan in de tendinose-fase over. Een tendinose, wat een tennisarm is, is een peesdegeneratie zonder ontstekingsverschijnselen en klinische symptomen. De drie fundamentele eigenschappen van een tendinose zijn: 1. vergrote fibroblasten 2. neo-vascularisatie 3. abnormale collageenproductie. Bij nader onderzoek ziet men een verhoogde ingroei van bloedvaatjes en zenuwuiteinden en een wordt er een verhoogde concentratie van pijnmediatoren gevonden. Dit is een verklaring waarom “tendinotische” pezen pijnlijk zijn. De oriëntatie van de collageen vezelstructuur wordt warrig. Er is een toename van matrix(grondsubstantie) tussen de vezels waardoor deze uit elkaar geduwd worden en de pees iets dikker wordt.
Symptomen van een tennisarm:
– pijn aan buitenzijde van de elleboog
– soms uitstralend naar onderarm(spieren), pols en hand
– zelden uitstraling naar buitenzijde bovenarm en schouder
– krachtsverlies (vooral in gestrekte elleboogstand) en mogelijk coördinatiestoornissen
– soms een typische “hard aanvoelende, gezwollen” onderarm
– het volledig strekken van de elleboog kan soms pijnlijk zijn (en beperkt). Deze klacht treedt vnl. ‘s morgens op of na een langdurige stabiele houding. Vaak na een aantal buig-en strekbewegingen van de elleboog wordt deze pijn minder
– soms pijn bij het rekken van de pols-strekkers (elleboog gestrekt en de hand in de richting van de handpalm bewegen)
– soms zijn er ook golferselleboog-klachten aanwezig aan dezelfde arm
– aan beide armen een tenniselleboog komt bij 10% van de patiënten voor
Een simpele test: het bovenhands oppakken van een stoel geeft de typische pijnklachten die horen bij een tennisarm. ( zie ook onderstaand plaatje, A)
Waarom geneest een tennisarm niet vanzelf:
Een tennisarm is doorgaans een chronisch peesletsel zonder aanwezigheid van een ontstekingsproces. Dit betekend dat het herstelproces (in de ontstekingsfase) de ontstane schade niet heeft kunnen herstellen. De vraag is waarom?. Er zijn verschillende theorieën en daarin kunnen verscheidene factoren een rol spelen.
1. het peesweefsel werd systematisch overbelast voordat het herstelproces volledig heeft kunnen plaatsvinden.
2. verminderde doorbloeding geeft een verminderde voeding van de fibroblasten wat op zijn beurt weer een
verminderde inflammatie en dus voor een verminderde herstelcapaciteit zorgt
Een belangrijke oorzaak is ook dat men geneigd is de tennisarm verkeerd te benaderen. De arm wordt vaak ontzien en we laten ons te veel leiden door de pijn. Inactiviteit zal de peesstructuur zeker niet helpen. De tennisarm wordt gezien als een ontsteking, maar onderzoek naar de aanwezigheid van ontstekingsmateriaal geeft een heel ander beeld. Er is alleen sprake van ontstekingsmateriaal in de eerste dagen/weken van de tennisarm. De behandeling die bij een tennisarm wordt ingezet werkt vaak niet of minimaal. Ontstekingsremmers, passiviteit en andere onlogische therapeutische interventies helpen de peesstructuur vaak niet om zich te herstellen.
Een andere belangrijke oorzaak zou zijn dat de pees van nature minimaal (onvoldoende) doorbloed wordt. Het is een misverstand dat pezen zelf slecht worden doorbloed. Bij een tennisarm kunnen pezen gecomprimeerd worden tegen het capitulum humeri van het ellebooggewricht. De reden voor een verminderde doorbloeding is dat de pees dan wordt samengeperst. Genezing kan alleen dan plaatsvinden als het betreffende weefsel voorzien wordt van bouwstoffen en zuurstof, wat bij deze peesproblematiek niet in orde is. Het lichaam blijkt niet in staat te zijn om een juiste en gerichte actie te kunnen geven om een peesaandoening effectief te kunnen oplossen. Bij de mens blijken peesproblemen veelvuldig voor te komen (denk aan peesontstekingen in de schouder, knie en achillespees). Is er eenmaal een peesprobleem dan is het moeilijk die te bestrijden.
Diagnose:
De diagnose “tenniselleboog” dient in eerste plaats te worden bevestigd door uw huisarts. Zelf aanmodderen, kan op den duur zelfs meer schade toebrengen en het genezingsproces hinderen.
De diagnose wordt gesteld aan de hand van een lichamelijk onderzoek = (Engelse site over het onderzoek). Er zal tevens moeten worden uitgesloten of het hier gaat om een probleem van het ellebooggewricht zelf of dat er sprake is van een zgn. radiaal tunnel syndroom (beklemming van de nervus radialis). Overigens komt een radiaal tunnelsyndroom zelden voor. In een enkel geval zal uw huisarts besluiten tot het laten maken van een röntgenfoto of een neurologisch onderzoek laten uitvoeren.
– Een tennisarm is niet te diagnosticeren door middel van palpatie (aftasten) alleen.
– Er zijn zelden zichtbare veranderingen aan de buitenzijde van de elleboog te zien.
– Diagnostiek met ultrasound kan verraderlijk zijn aangezien de andere elleboog (en
vaak ook andere pezen in het lichaam) ook lichte afwijkingen laat zien.
– Bewegingstesten en anamnese geven meestal voldoende aanknopingspunten voor een
juiste diagnose en het starten van de behandeling.
Reguliere behandeling:
Als u bij de huisarts komt met een tennisarm zijn er verschillende mogelijkheden voor een behandeling / doorverwijzing (zie ook NGH-standaard)
– rust (op korte termijn meestal weinig nut, na rustperiode opleving van de klachten, gemiddeld na 1à 2 jaar wel blijvend effectief. (pijnklachten kunnen echter nog langer voortduren)
– ijs (cold packs): verwacht er niet te veel van
– injectie (triamcinolonacetaat 10mg/ml) (meer dan 3 x injecteren is sterk af te raden)
– ontstekingsremmers (zelfs zware pillen hebben meestal geen langdurig effect)
– fysiotherapie: fricties, massage, ultrageluid, kracht en coördinatieoefeningen, mobiliseringen. (Kan goede resultaten geven)
– doorverwijzing naar orthopeed (mogelijk operatief ingrijpen)
– scleroserende injecties: doel is om de neo-vascularisatie (kleine bloedvaatjes rondom de
pees) te verminderen. Deze therapie is nog in de experimentele fase, maar geeft veelbelovende resultaten.
– Platelet-Rich Plasma: zgn. bloedinjecties zijn nog in de experimentele fase en de resultaten tot nu toe zijn wisselend
– zgn. shockwave therapie (ESWT), hiervan zijn de resultaten bij een tennisarm teleurstellend te noemen
– een populaire therapie onder fysiotherapeuten is dry-needling echter bevredigende resultaten zijn helaas schaars.
– zelden zien we doorverwijzing naar reumatoloog (bij verdenking op arthritis)
In allerlei studies is er echter nog weinig evidentie te vinden voor een bepaalde behandelingsmethode. Gelukkig wordt er veel onderzoek gedaan en de toekomst zal uitwijzen welke behandelingen effectief kunnen zijn. Tevens blijkt dat persoonlijke factoren, omgevingsfactoren, sociale en werk gerelateerde invloeden belangrijk kunnen zijn.
Al deze behandelmethoden hebben een gemeenschappelijk kenmerk; ze bestrijden doorgaans enkel en alleen de symptomen en niet de oorzaak van deze pijnlijke aanhechting. Meestal wordt te weinig aandacht besteed aan het ellebooggewricht zelf. Vele artsen schrijven rust toe en gaan zelfs over tot het ingipsen van onderarm en pols. Onderzoek naar de effectiviteit hiervan leert ons dat dit zelden tot een goede oplossing leidt. De peesstructuur zal verslechteren en de elleboog is vaak daarna nog meer beperkt in zijn bewegingsmogelijkheid. Uit onze ervaring blijkt dat je de oorzaak zal moeten aanpakken om geheel te genezen van de tennisarm. Je hoeft de “ontsteking” (wat eigenlijk geen ontsteking is) zelf niet te behandelen. Die verdwijnt vanzelf als je zijn oorzaak weg neemt. De oorzaak is simpel, snel en zeer effectief aan te pakken. Symptoombestrijding geeft bij een tennisarm niet het gewenste resultaat.
Waarom zijn injecties niet zonder gevaar?:
De injecties die doorgaans gegeven worden bevatten cortisonen en remmen de ontsteking vrij snel, maar cortisonen hebben ook de eigenschap het weefsel af te breken als te grote hoeveelheden langdurig aanwezig zijn. Het gevolg kan zijn dat kapsel en pees als het ware verweken. Uiteindelijk is de peeskwaliteit niet meer als voorheen. Niet zelden komen orthopeden kapsels van gewrichten tegen met een gat erin als gevolg van deze injecties. Regelmatig zien wij ellebogen met witte of geïrriteerde huidplekken en/of een elleboog die niet volledig gestrekt kan worden. De injecties irriteren het kapsel en hebben tot gevolg dat er vocht in het gewricht komt. De eindstrekking van de elleboog is dan pijnlijk en beperkt. De meeste artsen zijn zich niet bewust van deze bijwerkingen en gaan soms toch nog over tot injecties. De injecties kunnen enkele weken tot maanden helpen (zgn. tendinosis-fase) maar de pijn komt toch vaak terug en dan is het goed mis. U heeft dan ook een gewrichtsprobleem ontwikkelt naast de tennisarm. Het verschil is duidelijk te merken zeker als we deze ellebogen vergelijken met die mensen met een tenniselleboog die geen injecties hebben gehad. Zij kunnen hun ellebooggewricht bijna allemaal zonder problemen strekken. ” De beslissing om geen injectie te laten zetten ligt meer voor de hand dan de beslissing om dat wel te doen “. Een tenniselleboog is goed te behandelen zonder deze corticosteroïdeninjecties. Ons advies: laat geen injectie zetten ter bestrijding van een tennisarm. Er zijn veiligere en meer effectievere methodes. Als de injectie niet helpt, ben je vaak nog verder van huis.
De therapie
Het doel van deze therapie is het “gefibroseerd” spierweefsel zodanig te behandelen dat de informatie vanuit dit abnormaal spierweefsel naar de hersenen weer normaal wordt. Bij een tenniselleboog is deze communicatie over en weer verstoord. Hierdoor kan het lichaam niet het juiste antwoord geven op dit probleem. Als de informatie die uitgewisseld wordt wel correct zou zijn dan zou het lichaam zelf dit probleem kunnen oplossen. Daarom is het noodzakelijk dat de onderarmspieren en het ellebooggewricht zodanig worden behandeld dat ze de juiste informatie sturen naar de hersenen. Kort gezegd: het doel van de therapie is de oorzaak van de klacht te doen verdwijnen, de peesstructuur optimaal te krijgen en de spanning in uw onderarm te normaliseren. Normale fysiologische functie is een vereiste om optimaal te kunnen genezen van uw tennisarm. Het is niet uitgesloten dat een indirecte oorzaak zich elders in het lichaam bevindt. (denk aan schouder, pols, nek of zenuwbeknelling t.h.v. de elleboog of het ellebooggewricht zelf). Het onderzoek en de behandeling zullen hier aandacht aan besteden. Alle mogelijke andere oorzaken van uw elleboogklachten zullen dus worden onderzocht en behandeld indien nodig. Blijkt dat u geen tennisarm heeft dan zijn er ook geen kosten aan verbonden en zullen wij u uitleg geven over onze bevindingen. lees verder
De therapie die ontwikkeld is, is simpel, kort van duur en zeer effectief. Het slagingspercentage ligt hoog. We kunnen vele mensen helpen, maar helaas zijn er altijd wel tennisellebogen die therapieresistent zijn. Mensen die veel injecties hebben gehad en daarbij ook een tijd in het gips hebben gezeten zijn gewoonlijk moeilijker te behandelen. Tennisellebogen die dit alles niet hebben ondergaan hebben doorgaans niet meer dan 3 a 5 behandelingen nodig van 30 minuten. Een extra voordeel van deze behandeling is dat werk, sport en hobby’s gewoon door kunnen gaan. Kort gezegd; u kunt alles blijven doen als voorheen, ook tijdens de behandelperiode.
Extra informatie / kosten:
– het totale tijdsbestek van de behandelingen is ongeveer 4 a 5 weken (hierin worden 3 a 4 behandelingen gegeven van een half uur)
– indien de elleboog in zijn strekking flink beperkt en pijnlijk is kan het aantal behandelingen oplopen tot 5 a 6 behandelingen in 5 a 6 weken
– de behandeling wordt uitsluitend met de handen uitgevoerd (geen toeters of bellen)
– de behandeling wordt enkel en alleen in Nijmegen uitgevoerd.
– wij werken alleen tijdens kantooruren
– een enkele behandeling kost Euro 50,00 die u contant of met bankpas mag betalen; (u ontvangt een
fysiotherapierekening voor u zorgverzekeraar)
Vergoeding van de kosten:
– De behandelingen worden door de meeste zorgverzekeraars voor een gedeelte vergoed. De vergoedingen verschillen
bij diverse zorgverzekeraars.
– Voor uw vergoeding te bekijken klik HIER
– U kunt uw bedrijfsarts laten bemiddelen als de werkgever bereid is in de kosten te delen.
Heeft u een verwijzing meegekregen van de huisarts of arbo-arts dan kunt u die bij het eerste consult meenemen. Een verwijzing van de huisarts is in principe niet nodig
Indien u door ons behandeld wilt worden kunt u contact met ons opnemen. Als u in het bezit bent van een brace is het verstandig deze mee te nemen (zie onderstaand plaatje)
Als u een brace wilt aanschaffen let dan op het volgende: Een goede tennisarmbrace wil niet zeggen dat hij duur moet zijn. Integendeel, de goedkopere zijn de beste. Een simpele band met klittenbandsluiting is goed evenals een strakke elastische band. Hoe breder de brace des te beter. Harde verstevigingen in de brace zijn pure onzin en geven enkel en alleen meer last. De effectiviteit van een brace is voor de genezing van een tennisarm nooit aangetoond. Een brace dragen is daarom alleen aan te raden als u zware inspanningen (o.a. sport) moet leveren. Het dragen van een brace is alleen dan zinvol als u minder pijn ondervindt tijdens de activiteit. Als u besluit om bij ons onder behandeling te komen is het niet nodig een brace aan te schaffen.
